خیام؛ سالک دنیوی
۲۸ اردیبهشت زادروز خیام نیشابوری است. حکیم خیام نیشابوری از جمله عالی قدر ترین مفاخر ایران زمین محسوب می شود. خیام در علم نجوم و ریاضیات سر آمد و از جمله دست اندرکاران تدوین تقویم خورشیدی ای بود که در حال حاضر ما از نسخه ای الهام گرفته از آن بهره می بریم هر چند شهرت امروزی اش بیشتر بدلیل رباعیات اش است.
خیام با تمام شعرای هم نسلش متفاوت بود. اشعار خیام بر خلاف دیگران که گرایش به تصوف و زهد به معنای فدا کردن دنیا برای دیار واپسین داشتند، کاملا این دنیایی و سکولار است. این بدان معنی است که او نه در ستایش اعمال سالکانه منتج به حیات خوب اخروی بلکه در ستایش همین حیات دنیوی شعر سرایی نموده است. خیام به مخاطبینش توصیه می کند که قدر عمرشان را بدانند و سعی کنند از لحظه لحظه زندگی لذت ببرند. حکیم نیشابوری بارها با تحسین طرب و میگساری، ضرورت سر لوحه قرار دادن زندگی ای مفرح را به دنبال کننده اش گوشزد می کند. او در خلال چامه هایی دل نشین، فانی بودن دنیا را یادآور شده و افراد را از حرص و آز بیشتر باز می دارد. خیام به انسان ها توصیه می کند که با توجه گذرا بودن عمر، از دست جنگ و پیکار بردارند و شادی و صلح را در پیش گیرند. به طور خلاصه می توان گفت شعر های خیام راهنمای زندگی پر نشاط و سرزنده است. همین تاکید بر بهزیستی نظر خواننده امروزی را فارغ از جغرافیا اش، به اشعار او جلب کرده است . در عصری که انسان ها عقاید پوچ و خرافی را پشت سر گذاشته و به علم و دانشروی آورده اند اشعار خیام جایگاه ویژه ای پیدا یافته است. بسیاری از مشاهیر جهان از جمله دوستداران خیام بوده اند و از اشعار او الهام گرفته اند. از جمله این افراد می توان به نویسندگان مشهوری چون مارک تواین، تی. اس. الیوت و آندره ژید که اشعار خیام در آثار آن ها تاثیر گذار بوده است، اشاره کرد. از معروف ترین سیاستمداران شیفته خیام می توان، آبراهام لینکن رهبر ضد برده داری، و مارتین لوتر کینگ رهبر حرکت برابری خواهانه ی سیاهپوستان آمریکا را نام برد. لینکلن متاثر از خیام که قید و بند های مذهبی و سنتی را نکوهش می کرد، اسارت و بردگی انسان را برنتابید و در پی الغای آن بر آمد و کینگ هم درست مانند خیام، زندگی عالی اخروی را ارجح به زندگی دنیوی و آدمی را محکوم به تحمل مشقت های آن مانند تحقیر نژادی نداست و جهت ساختن جهانی عادلانه تر برای همنوعان خود همتی تمام گذاشت.
حکیم عمر خیام از جمله فرزانه ترین برجسته گان ایرانی است که نام ایران را در جهان پر آوازه کرده است. او در آسمان تاریخ ایران چون ستاره ای می درخشد و کمتر شخصیتی توان برابری با او را دارد. اما خیام در یک چیز در تاریخ ایران منحصر به فرد است که در واقع همان بنیانگذاری نوعی عرفان سکولارمی باشد، به همین دلیل حقیقتا باید او را سالک دنیوی لقب داد.